Psychologia społeczna - Kursy, szkolenia, studium, studia podyplomowe
lina rozdzielająca

 

ZDROWIE PSYCHICZNE

autor: Krzysztof Maćko fragment z "Podstawy psychologii" © wydawnictwo SDE 2003

Zdrowie psychiczne to zdolność do wielopłaczszyznowego i wielopoziomowego rozwoju.
Obejmuje ono wszystkie funkcje: intelekt, uczucia, dążenia, wartości, intuicję

W podejściu minimalistycznym zdrowie psychiczne to brak zaburzeń psychicznych. W innym pojęciu to stan równowagi psychicznej, homeostaza. Homeostaza, termin zaczerpnięty z nauk przyrodniczych, nie jest złotym środkiem. Wstrząsy i traumatyczne przeżycia, które towarzyszą fazom rozwojowym w ciągu całego życia mogą zaburzać tą homeostazę. K. Dąbrowski twierdzi, że nie może być rozwoju bez przeżyć i głębokich wstrząsów, konfliktów wewnętrznych, bez stanu braku poczucia równowagi.

W teorii dezintegracji pozytywnej zdrowie jest określane jako „zdolność do wszechstronnego i wielopoziomowego rozwoju psychicznego, poprzez procesy dezintegracji pozytywnej i cząstkowej integracji wtórnej, w kierunku całościowej integracji wtórnej.” Dezintegracja oznacza rozluźnienie i rozbicie struktury psychicznej, jej rozproszenie, dysharmonię. Jest procesem pozytywnym, rozwojowym, prowadzącym do tworzenia się oraz rozwoju wyższej struktury psychicznej. Stanowi podstawę rozwoju ku górze, podstawę tworzenia nowych dynamizmów rozwojowych, rozwoju osobowości w kierunku wyższego poziomu, który prowadzi do wtórnej integracji.

Dezintegracja może być jednopoziomowa, wielopoziomowa, patologiczna, częściowa lub ogólna.

Dezintegracja jednopoziomowa pojawia się podczas kryzysów rozwoju np. dojrzewania, przekwitania, w sytuacjach trudnych. Wszelkie procesy dokonują się wtedy na jednym poziomie, przeważają tu dynamizmy automatyczne o słabym działaniu świadomości.

Dezintegracja wielopoziomowa jest procesem uświadomionym. W znacznej mierze nie zależy od środowiska zewnętrznego, przejawia się w dążeniu do ideału osobowości, wzbogaca życie jednostki o wartości ponadczasowe, może stać się przyczyną działań twórczych.

Integracja prymitywna charakteryzuje się spoistą strukturą popędów, którym jest podporządkowana pełniąc funkcje instrumentalne. To pozwala jednostce na adaptację do rzeczywistości jednopoziomowej, pozwala na zaspakajanie prostych potrzeb. Jednostki te działają w jednowymiarowej rzeczywistości psychicznej, dlatego nie przeżywają konfliktów wewnętrznych. Jednostki w stadium prymitywnej integracji to tzw. „ludzie normalni” o ubogim środowisku wewnętrznym, o niskiej wrażliwości, słabej empatii, silnych popędach prymitywnych, ludzie dostrzegający tylko własny interes, oceniający innych, stanowią oni według Dąbrowskiego większość.

Zdrowie psychiczne jest związane z rozwojem osobowości, z tym, że u osób tzw. „normalnych”, dążących do rozwoju lub doskonałości, dezintegracja dokonuje się przez działanie instynktów doskonalenia się wspieranego zewnętrznie, natomiast u ludzi wybitnych opiera się na rozwoju instynktu twórczego.

Inne pojęcie zdrowia to zdolność do działań produktywnych, efektywnych, dotyczy sfery materialnej, obiektywnej. W tym ujęciu nie mieści się pojęcie miłości, wolności, godności. Jeszcze inne, to zdrowie psychiczne jako zdolność do harmonijnego współżycia z otoczeniem i do przekształcania go. Ta zdolność może być uznawana za istotną właściwość zdrowia, chociaż konflikty wewnętrzne i zewnętrzne w trakcie rozwoju powodują zaburzenia harmonii z otoczeniem.

Zdrowie psychiczne możemy traktować jako zdolność przystosowania się do zmieniających się warunków życia. Przystosowanie się do aktualnych warunków, systemu obowiązujących wartości itd. jest rezygnacją z twórczej oryginalności, autentycznego rozwoju. Definicja Światowej Organizacji Zdrowia mówi, iż zdrowie psychiczne jest to „pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny a nie tylko nieobecność choroby czy kalectwa”. Ujmuje ona całościowo zdrowie psychosomatyczne, nie uwzględnia jednak czynnika rozwoju. Czy taki dobrostan jest możliwy w związku z koniecznymi w życiu człowieka zjawiskami takimi jak: ból, cierpienie, przeżywanie ciężkich okresów fizycznych czy psychicznych? Stany te nie wyrażają braku zdrowia psychicznego.

Konflikty wewnętrzne ze swoimi niższymi przeżyciami i negatywnymi cechami, z ograniczonością fizyczną, mogą być wyrazem dynamizmu rozwojowego, „wstępowania wyżej” przez podporządkowanie swych negatywnych cech. Tego rodzaju konflikty są wyrazem bogactwa psychicznego na drodze do rozwoju, decydują o przyspieszeniu tego rozwoju, o zdolnościach twórczych, o zdolności do pomocy w rozwoju innym, o podnoszeniu się na wyższy poziom autentycznego rozwoju. Sprawność intelektualna jest ważna dla zdrowia psychicznego, ale równie ważna jest sfera emocjonalno – wolitywna, która powinna być również rozwijana. Postawa wobec świata manifestuje się poprzez reakcje uczuciowe. Uczucia wpływają na nasze działania, są źródłem energii psychicznej.

Człowiek zdrowy psychicznie rozwija nie tylko sprawność umysłową ale również zdolności odczuwania i przeżywania, nawet jeżeli świat idealnych wartości odbiega od świata, w którym żyjemy. Człowiek zdrowy psychicznie świadomie wybiera pewne wartości, które stara się wprowadzać w życie, wartości ponadczasowe, humanistyczne. Miłość, przyjaźń, pozytywne nastawienie do innych, odczuwanie radości z realizacji wspólnych zadań, poczucie więzi z innym ludźmi to tworzy radość życia i stanowi ważny element zdrowia psychicznego.

----------------

Studium Edukacji Ekologicznej i Profilaktyki Zdrowia z Wrocławia przygotowuje oraz wydaje uprawnienia w zawodzie Naturopata. Zdobądź atrakcyjny zawód i dyplom uznawany w całej UE! W programie studium m.in. zajęcia z psychologii społecznej w system zaocznym, korespondencyjnym ("distance learning") lub e-learning.

Jesteś aktywny zawodowo? Mieszkasz z dala od ośrodków akademickich? Źle znosisz podróże? Dzięki systemowi korespondencyjnemy nie ważne czy Twoja miejscowość to Wrocław, Poznań, Katowice, Gliwice, Zabrze, Kraków, Zielona Góra, Legnica, Opole, Wałbrzych, Jelenia Góra, Świdnica, Kłodzko, Bolesławiec, Głogów, Leszno, Trzebnica, Brzeg, Oława, Oleśnica, Lubin.

Nie czekaj i zapisz się na kursy, szkolenia, studium, studia podyplomowe.

Zdobądź atrakcyjny zawód! Sprawdź ofertę Studium »

Przedmiot - Psychologia społeczna

autor: Krzysztof Maćko fragment z "Podstawy psychologii" © wydawnictwo SDE 2003

Psychologia społeczna zajmuje się tym jak obecność innych ludzi i ich działania wpływają na psychikę jednostki. Psychologia społeczna bada w jaki sposób ludzie wywierają wpływ na innych ludzi zarówno świadomie, jak i pod świadomie. Zajmuje się również procesami społecznymi i tym jak one wpływają na indywidualnego człowieka.

Jest to nauka badająca procesy psychiczne i zachowanie się ludzi znajdujących się w sytuacjach społecznych – takich, w których występują inni ludzie.

UZASADNIENIE WŁASNEGO POSTĘPOWANIA
Ludzie najczęściej starają się znaleźć uzasadnienie dla swoich działań, przekonań i uczuć. Staramy się przekonać siebie i innych, że nasze postępowanie, poglądy są rozsądne i logiczne. Takie postępowanie ma na celu redukcję dysonansu poznawczego L. Festingera.


Leon Festinger

Dysonans poznawczy jest stanem napięcia, który występuje gdy po-siadamy jednocześnie dwa elementy poznawcze, ze sobą sprzeczne. Wy-stępowanie dysonansu poznawczego jest pewnym dyskomfortem, dlatego ludzie dążą do jego zredukowania, do uzasadnienia sensu własnych poglądów, zachowań, stanów emocjonalnych i postaw).

W procesie podejmowania decyzji dysonans poznawczy odgrywa znaczną rolę. Na przykład po podjęciu decyzji lepiej umiemy uzasadnić cechy dodatnie decyzji i pomniejszyć cechy ujemne. Występuje tu proces zniekształcenia selektywnego informacji. Na to w jakim stopniu nastąpi zniekształcenie elementu poznawczego ma wpływ nieodwracalność decyzji. Gdy decyzja jest nieodwracalna, wzrasta potrzeba redukcji dysonansu. Ludzie są bardziej pewni, że postąpili słusznie gdy już nie mogą nic zmienić.

Jeżeli zastanawiamy się nad kupnem samochodu i rozpatrujemy kilka marek aut w tej samej cenie, to argumenty za i przeciw będą bardziej nacechowane obiektywizmem niż, gdy już dokonaliśmy zakupu i teraz staramy się uzasadnić dlaczego jest to np. Fiat 126. Wtedy znajdujemy więcej argumentów za, niż przeciw. O ile w powyższych przypadkach mechanizm ten nie jest groźny, to przy decyzjach dotyczących etycznego postępowania ma znaczenie moralne. Jednym ze sposobów zredukowania dysonansu jest pomniejszenie ujemnych skutków własnego działania.


Eliot Aronson

Pragnienie uzasadnienia własnego postępowania jest ważnym czynnikiem powodującym, iż ludzie silnie zaangażowani w stosunku do jakiejś postawy są skłonni opierać się wszelkim, racjonalnym próbom zmiany tej postawy, są odporni na wpływy wychowawcze. Oddziaływanie na postawy jest trudne. Postawa to względnie trwała i dynamiczna organizacja we-wnętrzna, która wyznacza sposób zachowania się jednostki względem innych, siebie i przedmiotów. Postawy kształtować można poprzez następujące mechanizmy: mechanizm internalizacji, przymusu, identyfikacji. Gdy nie mamy dostatecznego uzasadnienia zewnętrznego, dla faktu, że coś powiedzieliśmy czy zrobiliśmy sprzecznego z naszą postawą, poglądami to będziemy skłonni poszukiwać uzasadnienia, które zredukuje dysonans.

Wiele zachowań jest sterowanych przez kary i nagrody, to one stymulują ten mechanizm. Gdy nagroda jest większa, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo zmiany postawy. Wtedy nie jesteśmy motywowani do szukania wewnętrznego uzasadnienia, gdyż mamy wystarczające uzasadnienie zewnętrzne w postaci nagrody lub kary. Jeżeli zastosujemy niewystarczające nagrody, np. wykonując nudne zadanie przy małym uzasadnieniu zewnętrznym, będziemy oceniali to zadanie jako ciekawe i przyjemne, bardziej niż wtedy, gdy uzasadnienie zewnętrzne jest duże. Im słabsza jest kara tym mniejsze jest uzasadnienie sytuacyjne, im mniejsze jest uzasadnienie sytuacyjne tym bardziej potrzebne jest uzasadnienie wewnętrzne. Dostarczenie ludziom sposobności do stworzenia własnego, wewnętrznego uzasadnienia może im pomóc w formowaniu właściwych postaw. W wielu krajach w związku z tym toczą się dyskusje na temat skuteczności karania.

Mechanizm dysonansu poznawczego służy do uzasadnienia okrucieństwa. Jeden element poznawczy „jestem porządnym człowiekiem”, drugi „skrzywdziłem innego człowieka”, gdy są w sprzeczności, wówczas redukcja następuje np. przez obwinienie ofiary. Historia zna wiele takich prze-niesień.

Teoria dysonansu poznawczego dowodzi, że poświęcając się czemuś z wysiłkiem i zaangażowaniem cenimy to bardziej, niż to, co przychodzi nam łatwo. Jest to uzasadnienie trudu, służą temu obrzędy inicjacji, egzamin wstępny.

Czynniki ograniczające zakres występowania dysonansu poznawcze-go:
1. Ludzie o niskiej samoocenie w mniejszym stopniu odczuwają potrzebę przypisywania negatywnych cech swym ofiarom.
2. Argumentacja rozumowa; ofiara może odwzajemnić wyrządzoną krzywdę.
3. Nieuchronność zdarzeń; świadomość, że nieuchronnie trzeba spędzić jakiś czas z inną osobą wzmaga pozytywne cechy tej osoby.

Osoby o wyższej samoocenie silniej odczuwają dysonans poznawczy i odwrotnie. Poczucie, że jest się człowiekiem mało wartościowym skłania do czynów o niskiej wartości moralnej. Skutki dysonansu poznawczego nie odnoszą się jedynie do postaw. Dysonans modyfikuje podstawowe popędy fizjologiczne, ponieważ popędy zawierają komponent psychologiczny, np. odporność na ból.

Bibliografia:
1. E. Aronson, Człowiek istota społeczna, s. 220

Copyright © Krzysztof Maćko 1996r,
Prawa autorskie wydawnictwa KOS

Pytania dla II semestru:

1. Co to jest dysonans poznawczy?
2. Co to jest agresja ?
3. Czy frustracja wywołuje agresję ?
4. Jakie są sposoby redukcji agresji ?
5. Czym różnią się stereotypy od uprzedzeń ?
6. Jakie są przyczyny powstawania stereotypów i uprzedzeń ?
7. Jakie są sposoby oddziaływania na negatywne stereotypy i uprzedzenia ?
8. Co to jest komunikacja?
9. Wymień środki komunikacji niewerbalnej.
10. Jakie znaczenie ma komunikacja niewerbalna ?
11. Co to jest konformizm ?
12. Wymień czynniki, które powodują osłabienie lub nasilenie konformizmu.
13. Wyjaśnij pojęcia uleganie, identyfikacja, internalizacja.
14 Czy stres może mieć charakter tylko psychiczny i dlaczego?
15. Jak reaguje organizm na czynniki szkodliwe?
16. Czy eustres jest bardziej szkodliwy niż dystres i dlaczego?
17. Wymień podstawowe pojęcia psychologii behawioralnej.
18. Co jest głównym zadaniem psychologii behawioralnej ?
19. Wymień różne koncepcje psychologicznie i podaj ich podstawowe terminy.
20. Od czego zależy wolność i godność według koncepcji behawioralnej
21. Wymień podstawowe pojęcia psychologii humanistycznej.
22. Co jest głównym zadaniem psychologii behawioralnej ?
23. Co steruje ludzkim zachowaniem w różnych koncepcjach?

Naucz się jak zdrowo żyć! Sprawdź ofertę Studium »

POLECAMY
lina rozdzielająca

Akademia Feng Shui Akademia Terapii Nauralnych Szkoła Coachingu studiuj przez internet
KONTAKT
lina rozdzielająca

Studium Edukacji Ekologicznej
54-237 Wrocław
ul. Starograniczna 28
pn. 9-16, wt.-pt. 9-17

Tel./Fax (71) 355-40-27
(71) 354-60-94

E-mail: see@see.edu.pl

Nr konta:
BZ.WBK I o / Wrocław
67 1090 2398 0000 0006 0802 6774
Kod SWIFT: WBKPPLPP


strzałka do góry